เชียงรายแหล่งปลูกกาแฟที่ดีที่สุดในประเทศไทย

ฟังเนื้อหา Getting your Trinity Audio player ready...

กาแฟเป็นสินค้าอีกอย่างหนึ่งที่ขึ้นชื่อที่สุดของเชียงราย และสามารถพูดได้เต็มปากว่าทุกวันนี้กาแฟที่ดีที่สุดในประเทศคือกาแฟจากเชียงราย เนื้อหาบทนี้ไม่ได้เขียนมาเพื่อแบ่งแยกว่าพื้นที่ไหนจังหวัดไหนปลูกกาแฟได้ดีกว่ากัน แต่เป็นการนำเสนอข้อมูลของคุณค่าของสิ่งที่จังหวัดเชียงรายมี เช่นกาแฟ โดยมีข้อมูลเชิงปริมาณในการอ้างอิง

แล้วรู้ได้อย่างไรว่าเชียงรายปลูกกาได้ดีที่สุด ก็วัดได้จากปริมาณที่กาแฟที่ส่งไปตามพื้นที่ต่างๆในประเทศเพื่อเอาไปทำกาแฟในตามร้านต่างๆทั่วประเทศ และปริมาณที่ส่งออกไปต่างประเทศ และจำนวนร้านกาแฟที่มีอยู่ในจังหวัดที่เรียกว่ามีร้านกาแฟอยู่บนถนนแทบทุกเส้นในจังหวัด ยิ่งในตัวเมืองในรัศมี 100 เมตรเรียกได้ว่าต้องมีร้านกาแฟไม่ต่ำกว่า 3-4 ร้าน นอกจากนั้นแล้วสามารถวัดได้จากรางวัลระดับโลกที่กาแฟที่ปลูกในเชียงรายได้รับ

อ้างอิงข้อมูลจากงาน Chaing Rai ASEAN Coffee & Tea 2018 ที่จัดขึ้นที่ เอ็มควอเทียร์ ระหว่างวันที่ 21-23 กันยายน 2561 จังหวัดเชียงรายมีพื้นที่ปลูกกาแฟอาราบิก้า กว่า 38,000 ไร่ ปริมาณผลผลิต 4,355 ตัน และถือเป็นจังหวัดที่มีผลผลิตกาแฟเยอะที่สุดในภาคเหนือ

เมื่อปี 2559 สหภาพยุโรป (EU) ได้ขึ้นทะเบียนรับรองกาแฟดอยตุงและกาแฟดอยช้างของจังหวัดเชียงรายเป็นสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) ในระดับสากล นั่นแสดงว่ากาแฟจากจังหวัดเชียงรายเป็นอุตสาหกรรมที่ใหญ่มาก

กาแฟจากป่าธรรมชาติ กาแฟที่ได้รับรองเป็นสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ GI ระดับโลกของไทยคือกาแฟดอยช้างและกาแฟดอยตุง นอกจากนี้ยังมีกาแฟ “เกชา” หรือ “เกอิชา” (Gesha/Geisha) ซึ่งเป็นกาแฟอาราบิกาชั้นเลิศของโลก สายพันธ์จากประเทศเอธิโอเปีย ที่นำมาปลูกบนดอยช้างและให้ผลผลิตได้เป็นอย่างดี ซึ่งกาแฟเกอิชานั้นเป็นกาแฟที่ให้รสอ่อนไม่ขม รสชาติจะออกหวานคล้ายส้ม และให้กลิ่นอ่อนของผลไม้ นอกจากนี้ยังมีการแจกต้นกาแฟ

แต่ถ้าหากจะวัดกันที่ปริมาณกันจริงๆ ชุมพรจะเป็นจังหวัดที่เป็นแหล่งปลูกกาแฟมากที่สุดในประเทศด้วนพื้นที่ประมาณ 104,000 ไร่ ซึ่งเป็นพื้นที่ปลูกกาแฟที่เก่าแก่ของประเทศไทยมาอย่างยาวนาน โดยมีผลผลิตประมาณ 12,000 ตันต่อปี

ส่วนกาแฟของจังหวัดเชียงรายนั้น ถือว่ามีจุดเด่นที่เป็นข้อได้เปรียบแหล่งปลูกอื่นๆของไทย คือ ความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม ประกอบกับเกษตรกรผู้ปลูกกาแฟของจังหวัดเชียงรายเองก็ได้รับการส่งเสริมทั้งด้านการปลูก การแปรรูป และการตลาดจากภาครัฐอย่างต่อเนื่องมามากกว่า 30 ปี จนมีความรู้ ความเชี่ยวชาญในการปลูกและการผลิตกาแฟอย่างครบวงจร

เมื่อเทียบกับกาแฟจากพื้นที่อื่นๆทั่วประเทศแล้วกาแฟของจังหวัดเชียงราย มีคุณภาพสูง และมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว คือ มีกลิ่นหอม มีรสชาติกลมกล่อม เจือรสเปรี้ยวนิดๆ ดื่มแล้วรู้สึกชุ่มคอ และมีปริมาณสารคาเฟอีนต่ำ ซึ่งต่างจากกาแฟในแหล่งอื่นๆ (อ้างอิงจากนายสุขชัย เจรียงประเสริฐ เกษตรจังหวัดเชียงราย ในงาน Chiang Rai ASEAN Coffee & Tea 2018)

เรามาดูกันดีกว่าว่าที่เชียงรายเขาปลุกกาแฟในพื้นที่ไหนและพันธุ์อะไรบ้าง

แหล่งปลูกกาแฟที่สำคัญของเชียงราย

กาแฟดอยตุง เป็นกาแฟแบรนด์ไทยในยุคบุกเบิกเลยก็ว่าได้ เป็นกาแฟที่ปลูกขึ้นจากโครงการพัฒนาดอยตุงของสมเด็จย่า เพื่อเป็นธุรกิจส่วนรวมส่งเสริมพัฒนาคุณภาพชีวิต ความเป็นอยู่ และอาชีพต่อชุมชนบนดอยตุงให้ดีขึ้น และส่งเสริมการท่องเที่ยวท้องถิ่นบนพื้นที่ของโครงการมูลนิธิแม่ฟ้าหลวงด้วย โดยครอบคลุมพื้นที่ 29 หมู่บ้านในอำเภอแม่ฟ้าหลวง และอำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย กาแฟดอยตุงเป็นกาแฟพันธุ์อาราบิกาที่เป็นลูกผสมระหว่าง 3 สายพันธุ์ ได้แก่ คาติมอร์ (CatiMor) คาทูรา (Catturra) และคาทุย (Catuai) ทำให้มีกลิ่นหอมและรสชาติกลมกล่อมเป็นเอกลักษณ์

กาแฟดอยช้าง เกิดขึ้นจากพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ตั้งแต่ปี 2512 เพื่อให้เกษตรกรบนพื้นที่ดอยได้รับการพัฒนาคุณภาพชีวิต รวมถึงชาวไทยภูเขาบนดอยช้าง ให้มีอาชีพที่ยั่งยืนมั่นคง แก้ปัญหาการทำไร่เลื่อนลอยและปลูกฝิ่น โดยได้พระราชทานต้นกล้ากาแฟสายพันธุ์อะราบิกาให้ชาวบ้านดอยช้างจำนวน 40 ครอบครัว

กว่า 40 ปีกาแฟดอยช้างได้ถูกพัฒนากลายเป็นกาแฟที่ดีมีคุณภาพระดับโลก เป็นที่รู้จักของผู้คนทั่วโลกในชื่อ “กาแฟดอยช้าง” ภายใต้การดำเนินงานของบริษัทดอยช้าง คอฟฟี่ ออริจินอล จำกัด ซึ่งมีสมาชิกเป็นเกษตรกรในหมู่บ้านดอยช้างหลายพันครัวเรือน

ปัจจุบันดอยช้างได้กลายเป็นแหล่งผลิตกาแฟแห่งเดียวในโลกที่ผลิตกาแฟแบบครบวงจร นับตั้งแต่ปลูก เก็บผลผลิต ลงเครื่องคั่ว ส่งออกขายเป็นเมล็ดกาแฟคั่ว และขายเป็นกาแฟสำเร็จรูป กล่าวคือเกษตรกรทำกันเองตั้งแต่ปลูก ตาก คั่ว บด และบรรจุผลิตภัณฑ์ มีร้านกาแฟตั้งอยู่บนดอยช้างรองรับนักท่องเที่ยวด้วย ทั้งยังมีการสร้างแบรนด์กาแฟดอยช้างเพื่อส่งออกขายไปยังต่างประเทศ นอกจากนั้นแล้วกาแฟดอยช้างยังได้รับรางวัลระดับโลกมากมาก ตัวอย่างเช่น

• ได้รับมาตรฐานระดับสากล อาทิ USDA Organic, EU Organic Farming, EU Geographical Indication และ Specialty Coffee Association
• ได้รับการยอมรับในเวทีระดับสากลในฐานะกาแฟเกรดพรีเมี่ยม ได้รับคะแนนรีวิวจาก Coffee Review ซึ่งเทียบได้กับ Michelin Star ในวงการกาแฟ ให้คะแนนกาแฟดอยช้างสูงถึง 90/100
• ได้รับการยอมรับจาก Coffee Cupping สถาบันที่จัดแข่งขันคุณภาพกาแฟที่มีชื่อเสียงระดับโลก

กาแฟดอยวาวี เป็นทั้งชื่อแหล่งที่ปลูกก็คือดอยวาวีนั่นเอง และเชื่อแบรนด์ของร้านกาแฟที่มีชื่อเสียงโด่งดังในเชียงใหม่และเปิดร้านแห่งแรกที่เชียงใหม่ จริงๆแล้วกาแฟที่ร้านใช้ประมาณ 70% ปลุกที่ดอยวาวี อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย ส่วนที่เหลืออีก 30% มาจากกาแฟที่ปลุกบนดอยอิททนนท์ จุดเริ่มต้นของร้านกาแฟวาวี เริ่มจากหลังวิกฤตเศรษฐกิจต้มยำกุ้งปี 2540 เอเยนซี่หนุ่มในวงการธุรกิจโฆษณา ชื่อ ไกรสิทธิ์ ฟูสุวรรณ ได้ทิ้งอาชีพโฆษณาและหันมาเปิดร้านกาแฟเล็กๆ ภายใต้แบรนด์ “กาแฟวาวี” (WAWEE COFFEE) และสามารถขยับขยายสาขามากกว่า 50-60 แห่ง พร้อมสร้างแบรนด์ในฐานะกาแฟไทยออร์แกนิกระดับพรีเมี่ยม ล่าสุด ล่าสุดในปี 2561 กลุ่มธุรกิจยักษ์บีเจซี ในเครือข่าย คุณเจริญ สิริวัฒนภักดี ได้ซื้อ แบรนด์กาแฟวาวี ด้วยทุน 2000 ล้านบาท พร้อมมีแผนรุกเปิดสาขาใหม่ 1000 สาขาภายใน 5 ปี

กาแฟอาข่า อ่ามา เป็นชื่อของแบรนด์เมล็ดกาแฟพันธุ์อาราบิก้า ก่อตั้งโดย อายุ จือปา ซึ่งเป็นเด็กหนุ่มชาวอาข่า โดยใช้ผลผลิตกาแฟจากแหล่งปลูกกาแฟในหมู่บ้านแม่จันใต้ ตำบลท่าก๊อ อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย ซึ่งอยู่บนพื้นที่สูง 1,300 เมตร จากระดับน้ำทะเล ในเชิงภูมิศาสตร์ ที่นี่คือแหล่งผลิตเมล็ดกาแฟชั้นดีที่ถูกล้อมรอบด้วยภูเขา ป่าไม้และธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์

กว่า 10 ปีกับการพัฒนาคุณภาพของกาแฟอาข่า อาม่า ปัจจุบันได้ส่งเมล็ดกาแฟไปขายในหลายประเทศ และได้รับการรันตีด้านคุณภาพในระดับสากลแล้ว โดยได้รับคัดเลือกจากสมาคมกาแฟชนิดพิเศษแห่งยุโรป เพื่อใช้ในงานชิมกาแฟนานาชาติ ถึง 3 ปีซ้อน ที่ประเทศอังกฤษ เนเธอร์แลนด์และออสเตรีย

กาแฟปางขอน เป็นกาแฟที่ปลูกในพื้นที่ บ้านปางขอน บ้านห้วยชมภู จังหวัดเชียงราย ซึ่งห่างจากตัวเมืองเชียงราย 30 กิโลเมตรเท่านั้นเอง ด้วยสภาพภูมิประเทศเป็นต้นไม้ใหญ่และต้นน้ำลำธารตามธรรมชาติ ด้วยอุณหภูมิ 9-13 องศา บนเขาสูงถึง 1200 – 1400 เมตรจากระดับน้ำทะเล ในพื้นที่สถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามพระราชดำริซึ่งยังเป็นป่าธรรมชาติที่ยังไม่ถูกทำลายไปมากนัก ทำให้เมล็ดกาแฟที่ปลูกใต้ร่มเงาต้นไม้เหล่านี้เติบโตอย่างช้าๆ ซึบซับรสชาติจากผืนดินได้ดี ซึ่งทำให้กาแฟของบ้านปางขอนมีรสชาติเข้มข้นเป็นพิเศษ

วันนี้ก็ได้รู้ข้อมูลเกี่กับไร่กาแฟในเชียงรายแล้ว เนื้อหาในตอนต่อไปเราจะนำเสนอร้านกาแฟที่เราคิดว่าอร่อยที่สุดในเชียงราย โปรดติดตามอ่านครับ